هرگاه خدا بنده‏اى را خوار دارد ، او را از آموختن علم برکنار دارد . [نهج البلاغه]
 
دوشنبه 92 مهر 8 , ساعت 3:54 عصر


نزول دفعی یا تدریجی قرآن‏

با توجه به آیه شریفه «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ» آیا تمام قرآن در ماه رمضان نازل شده است؟

درباره کیفیت نزول قرآن، دو گونه آیات در قرآن کریم وجود دارد:
یک. آیاتى که بر نزول قرآن در شب قدر و ماه رمضان دلالت دارند؛ مانند: آیه 185 سوره «بقره» و آیه 3 سوره «دخان» و آیه 1 سوره «قدر».
دو. آیاتى که بر نزول تدریجى قرآن در طول 20 یا 23 سال دلالت دارند؛ مانند آیه 106 سوره «اسراء» و آیه 32 سوره «فرقان».
پاسخ‏هایى که از جانب علماى اهل سنت و شیعه داده شده، به این صورت است:
بیشتر اهل سنت و برخى از علماى شیعه (مانند شیخ مفید، سید مرتضى، ابن شهر آشوب) گفته‏اند: که منظور از نزول قرآن در شب قدر، آغاز و شروع نزول است که در ماه رمضان بوده است؛ زیرا هر حادثه‏ اى را مى‏توان به زمان شروع آن نسبت داد1. از این رو به نظر این گروه از علما، طایفه اول از آیات در مقابل مفاد طایفه دوم قرار نمى‏گیرد.
برخى گفته‏ اند: مقصود از «رمضان»، رمضان خاص نیست؛ بلکه نوع آن است؛ یعنى، در هر رمضان از هر سال، به اندازه نیاز مردم در همان سال، آیات قرآن به طور یکباره، بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) نازل مى‏شد و سپس به حسب مواقع حاجت، همان آیات به دستور خدا و توسط جبرئیل بر پیامبرش‏(صلى الله علیه وآله) به طور تدریجی نازل می گشت. فخر رازى این احتمال را داده است2.
روشن است که با این فرض، قرار گرفتن طایفه اول در برابر طایفه دوم منتفى مى‏گردد.
به نظر برخى، معناى طایفه اول آیات این است که بخش بزرگى از قرآن در ماه‏هاى رمضان نازل شده است و به لحاظ آن، انتساب نزول قرآن به ماه‏هاى رمضان هم صحت پیدا مى‏کند3.
برخى - از جمله شیخ صدوق - معتقدند: قرآن به صورت مجموع در یک شب قدر در بیت العزة یا بیت المعمور نازل گردید. سپس در طول 20 یا 23 سال به صورت تدریجى بر پیامبر نازل مى‏شد. این دیدگاه برگرفته از برخى شواهد روایى است؛ چنان که شیخ صدوق از امام صادق‏(علیه‏السلام) نقل مى‏کند: «قرآن یک‏باره بر بیت‏ المعمور نازل شده است، آن گاه در طول بیست سال بر پیامبر نازل شده است».4
در این دیدگاه، نزول قرآن در بیت ‏المعمور (محل جبرئیل) یا بیت‏ العزّه تنها بر جبرئیل، ملک موکل وحى انجام گرفته است. بنابراین مراد از نزول قرآن در شب قدر نزول آن بر آسمان مزبور است تا ملک وحى، در زمان مناسب و به تناسب حوادث در اختیار پیامبر(صلى الله علیه وآله) قرار دهد.





لیست کل یادداشت های این وبلاگ